WITAMINA A A NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY

Pisałam już o roli makroskładników, mikroelementów, błonnika w diecie osób z niedoczynnością tarczycy. Dziś zajmę się funkcją witaminy A.

WITAMINA A- RDA I ŹRÓDŁA

Witamina A(retinol) występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, natomiast w produktach roślinnych znajduje się prowitamina A (beta-karoten), wykazująca aktywność dopiero po przekształceniu w retinol. W tłuszczac znajdują się natomiast karotenoidy A. Zalecane dzienne spożycie dla tej witaminy wynosi 0,7 mg w przypadku kobiet oraz 0,9 mg dla mężczyzn. Doskonałym źródłem witaminy A są ryby morskie, wątroba, żółtko, masło, tran, marchew, papryka, brokuły, pomidory, mleko i sery dojrzewajace.

Pacjenci z niedoczynnością tarczycy są szczególnie narażeni na niedobór witaminy A, gdyż hormony tarczycy pełnią bardzo ważną rolę w procesie przekształcenia beta-karotenu w retinol. Dodatkowo pomagają w jego absorpcji . Dlatego bardzo ważne jest uwzględnienie w diecie produktów będących jej źródłem. Należy pamiętać, że palenie papierosów i picie alkoholu zaburza prawidłowe wchłanianie witaminy A.

fot. http://www.witaminaa.com.pl/

NIEDOBÓR WITAMINY A

Niedobór witaminy A objawia się głównie szorstkością i skrajnym przesuszeniem skóry szczególnie na łokciach i kolanach, suchością gałki ocznej oraz tzw. "kurzą ślepotą" czyli zaburzeniem widzenia o zmierzchu. U osób starszych częstym objawem niedoboru tej witaminy jest dzwonienie w uszach, natomiast u kobiet w wieku rozrodczym zaburzenia miesiączkowania i płodności

ZAWARTOŚĆ WITAMINY A W WYBRANYCH PRODUKTACH

Wątroba wieprzowa - 13 000 µg/ 100 g
Marchew- 1656 µg/100 g
Margaryna ok. 900 µg/100 g
Masło ok. 814 µg/100 g
Papryka - 528 µg
Jaja kurze- 272 µg
Ser żółty ok. 380 µg
Łosoś - 41 µg
Mleko ok. 35 µg 

 Źródło: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K., Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005

ROLA MIKROELEMENTÓW W NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY CZ.2 ŻELAZO I CYNK

W poprzednim poście omówiłam jak ważna jest prawidłowa zawartość jodu i selenu w diecie osób z niedoczynnością tarczycy. Dziś zajmiemy się rolą żelaza i cynku.

ŻELAZO

Żelazo wchodzi w skład peroksydazy tarczycowej (TPO), bardzo ważnego enzymu uczestniczącego w powstawaniu hormonów tarczycy.  Zalecane dzienne spożycie żelaza wynosi 10 mg dla mężczyzn oraz 18 mg dla kobiet  (zapotrzebowanie wzrasta w trakcie ciąży do 27 mg). Żelazo dostępne w produktach spożywczych można podzielić na dwie grupy:

• Żelazo hemowe, pochodzące z hemoglobiny i mioglobiny, znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego, jego absorpcja w organizmie człowieka wynosi ok. 23%,
• Żelazo niehemowe, znajduje się w produktach pochodzenia roślinnego, mleku i jajach, jego absorpcja w organizmie człowieka wynosi maksymalnie 8%.

Doskonałym źródłem żelaza są podroby, mięso, tłuste ryby (np. dorsz, sardynka, śledź), żółtko jaja, rośliny strączkowe, orzechy, nasiona słonecznika, pestki dyni

Wchłanianie żelaza można zwięszyć łącząc produkty o wysokiej zawartości żelaza z żywnością bogatą w witaminę C, białko, kwasy organiczne i cukry. Natomiast kawa, herbata, produkty wysokobłonnikowe, o dużej zawartości wapnia, cynku mogą zaburzać wchłanianie tego mikroelementu.

Niedobór żelaza wywołuje objawy niedoczynności tarczycy oraz jej powiększenie, poprzez zaburzenie aktywności peroksydazy tarczycowej, zaburzenie wiązania trijodotyroniny do receptorów jądrowych, przez co zmniejsza się ilość hormonów dostępnych dla organizmu.

CYNK

Cynk jest bardzo ważnym mikroelementem w organizmie człowieka, zaangażowany jest w metabolizm tłuszczów, białek i węglowodanów, regulację układu odpornościowego i stabilizację błony komórkowej, ponieważ jest składową ponad 300 enzymów. Odgrywa również rolę w ochronie komórek organizmu przed wolnymi rodnikami, za sprawą cynkozależnej dysmutazy ponadtlenkowej. 

Zalecane dzienne spożycie cynku dla kobiet wynosi 8mg, natomiast dla mężczyzn 11 mg. Doskonałym źródłem cynku są sery podpuszczkowe dojrzewające (np. gouda, edamski, ementaler), produkty zbożowe (np. otręby pszenne, kasza gryczana, pieczywo pszenne, płatki kukurydziane, nasiona i ziarna oraz mięso. Wchłanianie tego mikroskładnika z żywności mieści się w przedziale 15-60%. Obserwuje się większą absorpcję cynku z produktów pochodzenia zwierzęcego niż roślinnego. Duża ilość wysoko jakościowych białek przyśpiesza wchłanianie cynku, natomiast błonnik, fityniany, żelazo niehemowe wykazują działanie hamujące. Niedobór cynku zmniejsza wydzielanie hormonów tarczycy, poprzez oddziaływanie na oś podwzgórze-przysadka-tarczyca oraz zakłócenie działania trijodotyroniny na ekspresję genów, a w konsekwencji na cały organizm.

Jak widzicie odpowiednia zawartość w diecie mikroelementów - szczególnie jodu, selenu, żelaza i cynku ma bardzo istotny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie gruczołu tarczowego oraz jego hormonów. Dlatego pamiętajmy o uzględnieniu w naszej codziennej diecie produktów, które są źródłem tych składników. 

ROLA MIKROELEMENTÓW W NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY CZ.1 JOD I SELEN

W poprzednim poście omówiłam rolę makroskładników w diecie osób z niedoczynnością tarczycy, dziś zajmę się funkcją mikroelementów- jodu i selenu. Przypomnę, że w przypadku chorób tarczycy podstawowym leczeniem powinno być leczenie farmakologiczne, dietoterapia natomiast wspomaga leczenie i łagodzi objawy choroby. 

JOD

Głównym magazynem jodu w organizmie człowieka jest gruczoł tarczowy (8-16 mg). Rekomendowane dzienne spożycie (RDA) jodu wynosi 150μg dla osób dorosłych oraz 220μg dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Jod jest również ważnym składnikiem hormonów tarczycy - tyroksyny i trijodotyroniny, dlatego jego rola ściśle związana jest z działaniem tych hormonów. Głównym źródłem jodu jest jodowana sól kuchenna ( nie należy spożywać więcej niż 1 łyżeczkę soli dziennie), ryby np. dorsz czy mintaj, żółtko jaja, niektóre wody mineralne z jodem . Wchłanianie jodu w organizmie zwiększa obecność selenu i żelaza w diecie, natomiast substancje wolotwórcze ( związki goitrogenne znajdujące się w warzywach kapustnych, soi, rzepie, rzodkiewce, nasionach gorczycy i rzepaku) wykazują działanie hamujące. Duży wpływ na zawartość jodu w żywności ma rodzaj zastosowanej obróbki kulinarnej, gotowanie obniża zawartość jodu o 58%, grillowanie o 23% i smażenie o 20%. Niedobór tego składnika niesie za sobą poważne konsekwencje zdrowotne, jest przyczyną powstawania niedoczynności tarczycy i rozwoju wola, osłabia układ immunologiczny i zwiększa ryzko bezpłodności. Jod odgrywa również ważną rolę w diecie kobiet w ciąży, jego niedobór zwięsza ryzyko poronień, przedwczesnego porodu jak również może powodować upośledzenie umysłowe i opóźnienie rozwoju płodu. 

SELEN

Podobnie jak w przypadu jodu, gruczoł tarczowy stanowi główny rezerwuar selenu w organizmie człowieka. Odgrywa bardzo ważną rolę w syntezie hormonów tarczycy, uczestnicząc w transformacji tyroksyny do trijodotyroniny oraz ich przemian do nieaktywnych postaci. Selen wchodzi w skład peroksydazy glutatnionowej - enzymu chroniącego tarczycę przed destrukcyjnym działaniem nadtlenku wodoru, który jest niezbędny do utleniania jonów jodkowych. Zapotrzebowanie dorosłego człowieka na selen wynosi 1μg/kg m.c./dobę, przyjmuje się, że maksymalnie bezpieczna podaż selenu wynosi 400μg/dobę - nie należy przekraczać tej dawki.

Zawartość selenu w żywności zależy głównie od zawartości selenu na terenie z którego pochodzi dany produkt, ale również od czasu i temperatury obróbki termicznej (podobnie jak w przypadku jodu). Polska niestety należy do regionów ubogich w selen. Dobrym źródłem selenu są orzechy, podroby, grzyby , produkty zbożowe np. płatki owsiane, drożdże, ryby, nasiona strączkowe.

Duży wpływ na przyswajalność selenu ma zawartość w diecie białka, witaminy A ,C, E.  Niedobór selenu w diecie osłabia działanie hormonów tarczycy na organizm, poprzez zmniejszenie stężenia aktywnego hormonu tarczycy T3 (trijodotyroniny) w ustroju. Obniża również aktywność peroksydazy glutationowej, przez co zwiększa ryzyko oksydatywnego uszkodzenia komórek tarczycy.

Odpowiednia podaż tych mikroelementów w diecie ma bardzo ważne znaczenie w kontekście prawidłowego funkcjonowania tarczycy. W kolejnym poście omówię rolę kolejnych bardzo ważnych mikroelementów w niedoczynności tarczycy - cynku i żelaza. Serdecznie zapraszam!