Jak nie wyhodować grubaska? Czyli o walce z nadmierną masą ciała u dzieci.

   Wystarczy obejrzeć się dookoła, aby zrozumieć, że problem nadmiernej masy ciała w populacji dzieci i młodzieży jest znaczący. Między bajki można włożyć przeświadczenie naszych babć, że dziecko puszyste to dziecko zdrowe. Otyłość to choroba, której często towarzyszą inne bardzo poważne schorzenia, których konsekwencje będą odczuwalne również w dorosłym życiu. Kochasz swoje dziecko? Uchroń je przed tą epidemią. Jeśli zaś twoje dziecko wedle siatek centylowych ma nadmierną masę ciała pomóż mu pozbyć się zbędnych kilogramów i naucz jak prawidłowo się odżywiać.    

   Podstawowym działaniem mającym na celu zmniejszenie stopnia zachorowalności i umieralności z powodu nadmiernej masy ciała i jej powikłań jest zapobieganie nadwadze i otyłości. 

   Leczeniem otyłości, według specjalistów, powinny być objęte dzieci ze zdiagnozowaną otyłością (powyżej 95 percentyla na podstawie siatek centylowych BMI). W przypadku dzieci nie stosuje się leczenia farmakologicznego, ze względu na brak badań potwierdzających bezpieczeństwo i skuteczność środków farmakologicznych dla  organizmu dziecka. Aby terapia była skuteczna w skład zespołu zajmującego się otyłym pacjentem powinien wchodzić dietetyk, lekarz pediatra, endokrynolog, psycholog oraz rehabilitant. 

Wprowadzenie diety redukującej powinno być łagodne, ciągłe oraz podzielone na etapy, aby organizm mógł się dostosować do zmiany sposobu żywienia. Należy jednak pamiętać, że u dzieci do 7 roku życia nie należy stosować restrykcyjnych ograniczeń kalorycznych, ponieważ dieta musi zapewnić składniki odżywcze na odpowiednim poziomie niezbędne do wzrostu i rozwoju. W tym przypadku zwiększamy aktywność fizyczną dziecka oraz zmieniamy nieprawidłowe nawyki żywieniowe, eliminujemy z diety słodycze, słone przekąski czyli wszystkie "puste kalorie". Dbamy o regularność posiłków naszych dzieci oraz odpowiednią podaż warzyw i owoców (5 porcji dziennie).
   Zalecenia żywieniowe dla pacjentów otyłych powinny określać przede wszystkim modyfikację nieprawidłowych nawyków żywieniowych. Należy wzbogacić codzienną dietę w warzywa i owoce, ryby oraz produkty zbożowe z pełnego przemiału oraz ograniczać podaż nasyconych tłuszczów zwierzęcych. Podstawą modyfikacji nieprawidłowych nawyków żywieniowych powinna być eliminacja wysokoenergetycznych napojów słodzonych, słodyczy, niezdrowych przekąsek typu chipsy oraz żywności typu fast-food.Do najważniejszych zasad sposobu żywienia dzieci i młodzieży mających na celu zachowania prawidłowej masy ciała należy regularność spożywania posiłków oraz prawidłowy sposób ich konsumowania. Należy spożywać 4-5 posiłków w ciągu dnia z zachowaniem przerw nie dłuższych niż 4 godziny. Posiłki powinny być spożywane powoli, każdy kęs powinien być dokładnie przeżuwany co zapobiega zjadaniu nadmiernej ilości żywności. Dużą rolę odgrywa wspólne spożywanie posiłków, co pomaga kształtować prawidłowe zachowania żywieniowe dzieci a dodatkowo buduje pozytywną relację rodzic-dziecko.  
Istotne znaczenie ma również obróbka kulinarna spożywanych pokarmów. Do najkorzystniejszych metod przyrządzania potraw zalicza się gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie lub ewentualnie grillowanie. Natomiast niewskazaną techniką jest smażenie, używanie śmietany, zasmażek oraz tłuszczu. Istotą prawidłowego sposobu żywienia jest odpowiedni dobór produktów spożywczych. Należy wybierać gruboziarniste produkty zbożowe, które są źródłem błonnika, magnezu oraz witamin z grupy B. 

www.aktywniepozdrowie.pl

Produkty mięsne oraz nabiałowe powinny mieć obniżoną zawartość tłuszczu, co wpływa na obniżenie kaloryczności posiłku. Ważna jest odpowiednia oraz regularna podaż owoców oraz warzyw jako źródła witamin, składników mineralnych, w tym również antyoksydantów, które zapobiegają stresowi oksydacyjnemu oraz błonnika pokarmowego. Powinno się spożywać 5 porcji owoców i warzyw dziennie, z przewagą spożycia warzyw. W codziennej diecie dzieci i młodzieży powinny być również uwzględniane produkty mleczne oraz mleko. Dodatkowo należy zapewnić odpowiednią podaż płynów, powinna ona wynosić ok. 2 litrów, z czego ½ powinna stanowić woda źródlana (niskozmineralizowana). Należy zadbać o to, aby źródłem płynów nie były wysoko słodzone napoje gazowane, tylko woda oraz pełnowartościowe (niesłodzone) soki owocowe.
   Podstawą utrzymania prawidłowej masy ciała a zarazem zapobiegania nadwadze i otyłości, obok prawidłowego żywienia jest aktywność fizyczna. Siedzący tryb życia związany z małą aktywnością fizyczną dwukrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych. Badania naukowe udowadniają pozytywny wpływ zwiększenia aktywności fizycznej na kondycję fizyczną oraz psychiczną, jak również pokazują wpływ na obniżenie wskaźnika umieralności ogółem. W populacji dzieci i młodzieży główną przyczyną obniżenia aktywności fizycznej jest siedzący tryb życia, wynikający ze wzrostu poziomu czasu poświęconego na oglądanie telewizji oraz zabawę przed komputerem. Zwiększona aktywność fizyczna ma korzystny wpływ na organizm człowieka poprzez zwiększenie wydatku energetycznego, co wiąże się z redukcją masy ciała. Obserwuje się obniżenie tłuszczowej masy ciała oraz wzrost mięśniowej masy ciała. Aktywność fizyczna hamuje obniżenie spoczynkowego wydatku energetycznego spowodowanego nieprawidłową dietą. Dodatkowo wzmożony wysiłek fizyczny poprawia profil lipidowy oraz gospodarkę węglowodanową, poprzez obniżenie wysokiego stężenia insuliny oraz zwiększenie tolerancji glukozy. Należy również podkreślić działanie zmniejszające spoczynkowe oraz wysiłkowe wartości ciśnienia tętniczego krwi. Badania naukowe dowodzą, że aktywność fizyczna wpływa na poprawę ogólnego samopoczucia oraz zdrowia psychicznego, poprzez zapobieganie depresji oraz niwelowanie stanów lękowych. Dodatkowo wysiłek fizyczny pomaga w utrzymaniu diety. Aby aktywność fizyczna była efektywna należy podejmować ją regularnie, przez większość dni w tygodniu przez co najmniej 30 minut. W przypadku osób o bardzo niskiej aktywności fizycznej zmiany należy wprowadzać stopniowo, powoli zwiększając częstotliwość i czas trwania wysiłku. Ważnym elementem profilaktyki otyłości jest edukacja żywieniowa zarówno rodziców, ponieważ rodzina jest miejscem kształtowania prozdrowotnego stylu życia jak i dzieci. Badania naukowe dowodzą, że brak świadomości rodziców dotyczącej konsekwencji spożycia słodyczy oraz zapewnienie dziecku swobodnego dostępu do słodyczy i niezdrowych przekąsek istotnie podnosi ryzyko wystąpienia otyłości w okresie młodzieńczym. Poprzez edukację żywieniową można wpływać na wybór stylu życia przez społeczeństwo. W dużej mierze decyzja ta zależy od uwarunkowań zewnętrznych, które można kształtować w sposób umożliwiający wybór zachowań prawidłowych i prozdrowotnych, tak aby realizacja ich była wygodna, bezpieczna, dostępna oraz stosunkowo niedroga. Prewencja nadwagi i otyłości powinna być prowadzona stopniowo i wieloetapowo. Powinna uwzględniać rodzinę, szkołę, pracowników służby zdrowia, przedstawicieli mediów oraz rząd. Dodatkowo należy objąć działaniami również przedstawicieli przemysłu spożywczego, właścicieli i kadrę zarządzającą dużych koncernów produkujących, przetwarzających, transportujących żywność.

Autor: Kamila Myszkowska

Bibliografia

1.Sikorska-Wiśniewska G. (2007) Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6 (55), 71-80.

2.Szanecka E., Małecka-Tendera E. (2006) Zmiana nawyków żywieniowych a problem otyłości u dzieci. Endokrynologia, Otyłość, Zaburzenia Przemiany Materii 2(3), 102–107.

3.Jarosz M., Cybulska B., Szostak W.B., Kłosiewicz-Latoszek L., Respondek W., Charzewska J., Traczyk I., Dzieniszewski J., Rogalska-Niedźwiedź M. (2006) Metody profilaktyki otyłości i przewlekłych chorób niezakaźnych poprzez poprawę  żywienia i zwiększenie aktywności fizycznej. Realizacja globalnej strategii WHO dotyczącej żywienia, aktywności fizycznej i zdrowia oraz zaleceń Rady Europy. Otyłość, żywienie, aktywność fizyczna, zdrowie Polaków. Diagnoza stanu odżywiania, aktywności fizycznej i żywieniowych czynników ryzyka otyłości oraz przewlekłych chorób niezakaźnych w Polsce (1960-2005) red. M. Jarosz, wyd. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa.4. Plewa M., Markiewicz A. (2006) Aktywność fizyczna w profilaktyce i leczeniu otyłości. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 2(1), 30–37

Czy grozi nam epidemia otyłości?

To przerażające! Polskie dzieci tyją najszybciej w Europie. Z ostatnich badań Instytutu Żywności i Żywienia wynika, że 22,3% uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych ma nadmierną masę ciała. Najwięcej przypadków nadwagi i otyłości u dzieci odnotowano w województwie mazowieckim, łódzkim i lubelskim, natomiast najmniej w województwie śląskim, świętokrzyskim i małopolskim. Podstawową przyczyną otyłości w grupie dzieci i młodzieży szkolnej jest ograniczona do minimum aktywność fizyczna oraz nadmierna konsumpcja żywności wysokoprzetworzonej i wysokokalorycznej. Niestety dużo w tej kwestii napsocił postęp technologiczny. Komputer, internet, telefon komórkowy i telewizor to obecnie podstawowe wyposażenie większości domów, które uzależnia i pochłania większość uwagi dzieci ( dorosłych niestety też). W konsekwencji dzieciaki zamiast spędzać czas na podwórku biegając za piłką czy jeżdżąc na rowerze, biegają palcami po klawiaturze komputera. Również producenci żywności podsuwają nam co raz to nowe produkty mające ułatwić życie, często są to już gotowe dania - wystarczy podgrzać czy zalać gorącą wodą. Idealne rozwiązania dla ludzi zapracowanych? Nic bardziej mylnego, takie produkty zazwyczaj swym składem przypominają tablicę mendelejewa, naszpikowane są konserwantami, polepszaczami smaku, barwnikami itp. Zawierają zazwyczaj dużo soli, tłuszczów czy cukru i negatywnie wpływają na nasze zdrowie, tym bardziej na zdrowie dzieci.

www.aktywniepozdrowie.pl

Z wielu badań wynika, że dieta dużej części dzieci w wieku szkolnym nie jest odpowiednio zbilansowana, obserwuje się małe spożycie owoców i warzyw, produktów zbożowych pełnoziarnistych, ryb i produktów mlecznych, natomiast zbyt dużą podaż słodyczy i słonych przekąsek, wysoko słodzonych napojów, które w zasadzie są źródłem "pustych kalorii". Dodatkowo dzieci często nie jadają pierwszego śniadania i nie zabierają ze sobą do szkoły pełnowartościowego posiłku, spożywane posiłki nie są regularne. Uzyskane wyniki badań biją na alarm do rodziców, nauczycieli i całego społeczeństwa: Czas się obudzić! Nie wszystkie produkty oferowane przez producentów żywności są dobre dla zdrowia! Nie popieraj nieuzasadnionych zwolnień z zajęć wychowania fizycznego! Nie bądź bierny - zmieniaj nawyki żywieniowe swoje i bliskich! Czas zrozumieć, że nadwaga to nie tylko defekt estetyczny to śmiertelne zagrożenie dla zdrowia, ryzyko wielu poważnych chorób m.in. zespołu metabolicznego, cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego. I choć trudno w to uwierzyć, są dorośli, którzy podważają autentyczność tych badań- twierdząc, że jesteśmy społeczeństwem ubogim i bliżej nam do niedożywienia niż otyłości, nie rozumiejąc, że właśnie żywność wysokoprzetworzona i wysokokaloryczna jest relatywnie tania i dlatego ryzyko otyłości i nadwagi jest zdecydowanie większe w środowiskach ubogich.


Bycie rodzicem to odpowiedzialność za dziecko, za jego zdrowie i życie. Nie możemy zapominać, że otyłość to choroba, którą należy leczyć. Zadbajmy o to aby nasze dzieci spożywały pełnowartościowe posiłki zawierające owoce i /lub warzywa, ograniczmy w ich diecie zawartość słodyczy, słonych przekąsek, żywności typu fast-food. I najważniejsze bądźmy dla dzieci przykładem- odżywiajmy się zdrowo, wspólnie przygotowujmy posiłki i spędzajmy aktywnie wolny czas. Rodzicu kształtuj prawidłowe nawyki żywieniowe swojego dziecka już od wieku niemowlęcego - nie dosładzaj pokarmów, przyzwyczaj do picia wody, do diety wprowadź w pierwszej kolejności warzywa, odwlekaj najdalej jak się da wprowadzenie smaku produktów dosładzanych. Badania pokazują, że dzieci karmione sztucznie mają zdecydowanie większą skłonność do otyłości niż dzieci karmione piersią, więc jeśli jest to możliwe karm swoje dziecko piersią co najmniej 6 miesięcy. Nasze dzieci zasługują na wszystko co najlepsze - a najlepsze dla nich jest to co najbardziej naturalne :)