W poprzednim poście omawiałam wpływ warzyw kapustnych na stan zdrowia osób z niedoczynnością tarczycy. Dziś postaram się wyjaśnić wpływ soi na parametry zdrowia osób z tym schorzeniem. Na rynku produktów żywnościowych znajdziemy soję pod różnymi postaciami :nasion, kiełków, mleka, mąki, tofu oraz gotowych produktów np. kotletów sojowych, granulatów czy kostek sojowych. Białka sojowe wykazują również doskonałe właściwości funkcjonalne takie jak zdolność emulgowania, wiązania wody i tłuszcz oraz właściwości pianotwórcze, dzięki którym poprawiają jakość oraz umożliwiają tworzenie nowych produktów- zamienników mięsa i wyrobów mlecznych.
Nasiona soi są bogatym źródłem białka, błonnika, witamin z grupy B, wapnia, fosforu, żelaza, oligo i polisacharydów oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Białko stanowi ok. 40-50% masy ziarna. Ze względu na swoje właściwości odżywcze soja jako przedstawiciel roślin strączkowych powinna być częstym gościem na naszych stołach, jednak osoby z niedoczynnością tarczycy powinny na nią uważać. Soja jest bowiem źródłem fitynianów, które utrudniają wchłanianie i przyswajanie m.in. żelaza i cynku (o ich bardzo ważnej roli w niedoczynności tarczycy pisałam tutaj) oraz izoflawonów (do których zalicza się m.in. genisteina) związków przyczyniających się do powstania wola z powodu utrudniania wiązania i wchłaniania jodu.
Przypuszczalne mechanizm działania izoflawonów pochodzących z soi w tarczycy w zależności od podaży jodu oraz ilości spożytych izoflawonów.
1. Wystarczająca podaż jodu z niewielką podażą izoflawonów
W tym przypadku prawidłowa podaż jodu chroni przed nieodwracalną inaktywacją peroksydazy tarczycowej, a tym samym przed zaburzeniem przebiegu reakcji jodowania tyrozyny i łączenia jodotyrozyn, które są katalizowane przez ten enzym.
2. Niedobór jodu oraz nawet niewielka zawartość izoflawonów w diecie
W tej sytuacji nawet niewielka ilość izoflawonów w diecie przy jednoczesnym niedoborze jodu powoduje trwałą inaktywację peroksydazy tarczycowej (wówczas enzym musi być syntetyzowany de novo).
3. Wystarczająca podaż jodu przy długotrwałej podaży dużej ilości izoflawonów
Nie następuje inaktywacja peroksydazy tarczycowej, jednak dochodzi do blokowania reakcji jodowania tyrozyny i łączenia się jodotyrozyn.
Dlatego obecność soi w diecie może być zagrożeniem dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy szczególnie w przypadku niedoboru jodu, który może wystąpić np. u osób stosujących dietę wegetariańską. Również kobiety w wieku pomenopauzalnym powinny unikać spożywania soi, ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy.
Zawartość soi w jadłospisie w warunkach niedoboru jodu może prowadzić do powstania i wzrostu wola, wzrostu stężenia TSH oraz obniżenia poziomu T4 w surowicy krwi. Dodatkowo może wywoływać typowe objawy kliniczne jak osłabienie, senność czy zaparcia. W przypadku niedoczynności tarczycy spożywanie soi hamuje również wchłanianie leków, dlatego należy zastosować rozdzielność czasową między ich przyjmowaniem a spożywanym posiłkiem będącym dobrym źródłem soi. Lekarstwa na niedoczynność tarczycy zazwyczaj powinno spożywać się na czczo, dlatego należy nie włączać do menu śniadaniowego produktów zawierających soję.
Podsumowując, spożycie soi może być bardzo szkodliwe dla funkcjonowania tarczycy w warunkach niedoboru jodu w diecie. Dlatego warto ograniczyć jej podaż i zastąpić ją innymi warzywami strączkowymi.
Bibliografia:
1. Nowak A. (2011) Nasiona soi zwyczajnej- cenny surowiec dietetyczny i leczniczy, Kosmos 60, 1-2, 179-187
2. Dłużewska E, Krygier K. (2005) Sojowe preparaty białkowe- otrzymywanie i zastosowanie, Przemysł Spożywczy T.59, nr 4, 30-33
3. Kryczyk J, (2015) Żywienie w chorobach tarczycy- materiały szkoleniowe
4. Kiałka M i wsp. (2014) Wielopoziomowe zakłócenia homeostazy hormonów tarczycy spowodowane przez substancje chemiczne występujące w środowisku naturalnym, Przegląd Lekarski 71/7
5. Urbaniak B, Marcisz C. (2006) Wpływ soi i izoflawonów sojowych na tarczycę, Postępy Fitoterapii 2, 83-89.
Autor: Kamila Myszkowska
